Бүлүү улууһа — Саха Сирин улууһа. Киинэ — Бүлүү куората, 1634 сыллаахха олохтоммута.
Улуус Өрөспүүбүлүкэ арҕаа өттүгэр тайаан сытар. Сирин ньуура дэхси.
Сирин иэнэ: 55,2 тыһ. кв. км.
Сүрүн өрүһэ Түҥ салаалаах Бүлүү өрүс. Бүлүү улууһугар элбэх күөллээх. Кинилэр уопсай иэннэрэ 295.157 гаҕа тэҥнэһэр. Саамай улахан күөллэринэн термокарстовай төрүттээх Мастаах уонна Боҕууда күөллэр буолаллар. Мастаах өрөспүүбүлүкэ саамай улахан күөллэриттэн биирдэстэрэ — 15 км усталаах, ортотугар тыалаах 13 арыылаах.
Оччолорго хастааҕым эбитэ буолла? Ырааппыта бэрт буолан умнан кэбиспиппин. Убайбыт өлбүтэ хаһыс эрэ хонуга быһыылааҕа, ол күнү быһа ыалдьан, температуралыы эҥин сылдьыбытым. Ол курдук, түүн буолбутун кэннэ, сатаан утуйбакка сыттым, 12 чааһы быдан ааспыт быһыылааҕа. Арай, иһиттэхпинэ, кухняҕа устуул сыҕарыйар тыаһа иһиллэр. Ону соччо аахайбатым, онтон өр буолбакка, хоспор, аан сабыытын бүрүммүтүнэн, оҕо киирэн кэллэ, хайдах эрэ маҥан танастаахха дылы. Сирэйин өйдөөн көрбөтөҕүм, кутталбыттан харахпын симэн баран сыттым. Сүрэҕим тохтуох курдук этэ, хамнаабакка сытаммын, саатар, илиим дэлби утуйан хаалбыта. Харахпын аспытым туох да суох. Туран маамабын уһугуннаран, уоту арыйтаран, өр баҕайы утуйбакка олорбутум. Сарсыарда эбээм убайбыт кэлэ сылдьыбыт диэбитэ. Остуолга ас хааллараллар дии, онно тууска суол баар үһү диэбиттэрэ. Кэпсээбиппин итэҕэйбиттэрэ эрэ, суох эрэ, улаханнык саҥарбатахтара. Сорохтор аһара температуралаан көрбүтэ буолуо энин диэбиттэрэ. Убайым миэхэ оҕо буолан көстүбүтэ буолуо дии саныыбын.
Бүлүүгэ улахан, ынырык үчүгэй тастаах, бүтүннүү оһуор-бичик буолбут дьиэ баар. Икки миэтэрэ үрдүктээх олбуордаах. Биһиги ааһан иһэн ол дьиэни мэлдьи астына көрөбүт, онтукайбыт баара, истибиппит, ынырык абааһы уйата үһү. Ол дьиэҕэ биир нуучча учуутал чүөчэ олоро сылдьыбыт, онтон биир ыалга атыылаабыт — эдэр кыыс, оттон оҕонньоро саастаах соҕус үһү. Хартыыналара эҥин барыта сууллан кэлэн түһэ турар үһү, кинигэнэни кытта тамныыллар эбит. Кэлин билбиппит, былыргы аартык суолугар тутуллубут дьиэ эбит, былыр — былыргыттан абааһылаах, ону ол үрдүнэн ылан дьиэ тутан кэбиспиттэр.
Кини оччолорго Бүлүү педучилищетыгар учууталлыыра. Оту-маһы тардыалаан көрөр дьэлтэйэр дьэтигэр сылдьара. Абааһы, иччи диэн тыллары истэрипэн ис-иһиттэн кыйаханара, биир кылаас үөрэҕэ суох ийэтигэр ити барыта былыргы хаалынньан олох өйдөбүлэ, куттаммыт санааларыгар тугу
барытын тыынар тыыннаах оҥорон көрөн быһаччы иччи дэһэн айдаараллар диэн быһаара сатыыра. Биирдэрэ онуоха сөбүлэспэккэ, тугу эмит этээри гыннаҕына, сапсыйан кэбиһэрэ: «Хаһан кырдьаҕас киһи иннин ылаары, айака, сырыттыннар!». Эмиэ да соп ээ. Ол кэмҥэ араадьыйа, хаһыат итэҕэйимэҥ диэн хаһыытыыллара, кинигэҕэ салгын хамсааһына диэн суруйаллара. Оччону истэ, ааҕа сылдьан үөрэхтээх оҕо былыргы оҕонньоттор, эмээхситтэр лахсыырдарын истэн бэрт. Онтон бу түбэлтэ кэнниттэн киһи эрэ буоллар муннунан-айаҕынан тыыммат буолбута….Экранҥа чаанньык оргуйан хаппаҕа халыгыраабытыгар кини соһуйан өрө булумахтана түспүтэ. Кулуупка киинэ көрө кэлиэхтэрин иннинэ арба, чаанньык оргута уурда этэ дии. Кэлэр сахсааҥҥа буолан умнан кээһээхтээбит. » Иэдээн, уу оргуйан уоллаҕа. Аны дьиэ ум…», — диэн эрэрэ да, биирдэ таһырдьа ойбута. Кэннигэр кэргэнин соһуйбут саҥата иһиллэн хаалбыта. Күһүҥнү хараҥаттан иҥнибэккэ эдэр киһи буута быстарынан сүүрэн дьиэтигэр чугаһаабыта. Этэҥҥэ буруо сыта суоҕа эрээри син-биир үөтэтэ суох санаа аалара. Аанын күлүүһүн аһан халыгыраат уотун аспыта. Чаанньыгын көрө биэрбитэ субу араарыллан үрүҥ күүгэнинэн өрө үллэн турара. Билигин араар аҕай араарыллыбыт. Ити икки ардыгар ким киирэн тахсыан сөбүй? Күлүүс тыла миэхэ эрэ баар. Дьэ, дьикти дии! Мунаахсыйбыт быһыынан дьиэтин иһин эргим-ургум көрөн иһээт эмискэ ыаҕастаах тымныы уунан ыстарбыттыы дьигиһийэ түспүтэ. Кини иннигэр утуйар хос аанын холуодатыгар ойоҕоһунан буолан уһун бэйэлээх киһи турара. Уонна… кини улаханнык тугун быһааран өйдөөбөт. Биирдэ өйдөммүтэ кэлбитинээҕэр оссо түргэнник, муҥ кыраайынан сүүрэн иһэрэ. «Хайа, бу киһини өйдөөн көрбөт буолуоххар дылы ханналаатыҥ?» — диэн кэргэнин саҥатыттан тула холоруктуу түспүтэ. Киинэ бүтэн дьоннор тарҕаһан эрэллэрэбит. Бу туһунан кини кэргэнигэр быктарбатаҕа. Төннөн киирэн иһэн уора-көстө хараҕын кырыытынан хоһун диэки көрөн ылбыта били киһитэ суоҕа. Баҕар, ыксаан халыкынайа сылдьан алҕас киһи гынан көрдүм ини диэн бэйэтин бэйэтэ уоскутуммута буолбута. «Хата, эн түргэнник кэлэ охсон чэйгин оргута охсубуккун. Маладьыас!» — дии-дии кэргэнэ остуолун тардан барбыта. Итии чэй иһэн, киинэ туһунан кэпсэтиһэн баран сыппыттара. Түүн ортото кини баттатан ийэ-хара көлөһүнэ барыта тахсыбыта. Били уһун киһи супту кинини көрбүтүнэн хоско киирэн оронугар олорбут. «Эдэр киһи, ити чаанньыккын мин араарбытым. Аны инникитин сэрэнэр буолаар», — диэт, тахсан барбыт. Эрэйинэн уһуктубута, сүрэҕэ субу ойон тахсыахтыы бүп-бүллүгүрэс, эп-эппэҥнэс. Ойон туран чуо холодильнигар тиийэн уурумньу «аһын» ылан оттуллубатаҕа быданнаабыт оһоҕун хаппаҕын сэгэтэн күндүлээбитэ, үрүҥ астан бэрсибитэ. «Алдьархай тахсыаҕын кэмигэр кэлэн көмө буолбуккар махтанабын. Өрүү даҕаны сылаас холумтаннаах, үтүө эҥэрдээх буол!» – диэн тыллар толкуйа суох уоһун иһиттэн төлө көтөн тахсыбыттара.
Кыра оҕо, арааһа, аһаҕас эттээх буолар быһылаах. Мин биэс дуу, алта дуу саастаахпар, сааһыары биир күн, аҕабын кытта күөгүлүү диэн барыстым. Бука, мин баҕабынан буоллаҕа буолуо. Балыктыыр сирбит Хомурах үрэҕэ дэриэбинэттэн чугас, киһи уҥуоҕун аттыгар сытар. Элбэҕи-үгүһү тугу тэриниэхпитий, күөгүбүтүн ыллыбыт, дьиэбит кэннинээҕи бааһынаны хаһан чиэрбэ хомуйдубут уонна бардыбыт. Өр-өтөр гымматыбыт, дьон уҥуоҕун таһыгар чугаһаан кэллибит. Арай, ону ааһыахча буолан иһэн эргиллибитим биир саҥатык соҕус ампаар аттыгар уһун хара сонноох, киэпкэлээх киһи хаама сылдьар эбит. Мин аҕабыттан «ити ким сылдьарый?» диэн ыйыппыппар киһим хайдах эрэ соһуйбут быһыынан кыратык ходьох гынна. Тохтуу түһэн баран: «Ынах көрдүү сылдьар киһи. Чэ, кытаат, Хомурахпытыгар чугаһаатыбыт», — диэн баран, хаамыытын эбэн биэрбитэ. Оҕо киһи ону итэҕэйдэҕим. Кэлин улаатан баран тоҕо эрэ ол түбэлтэни өйдөөн кэлэн аҕабыттан ыйыппыппын «Онно, кырдьык, эн тугу эрэ көрбүтүҥ быһыылааҕа. Мин тугу да көрбөтөҕүм. Арай өтөрдөөҕүтэ өлбүт Кирилэ Дьөгүөрэби көрөр быһыылаах диэн сэрэйбитим», — диэн быһаарбыта.
Былырыын Бүлүүгэ айаннаан иһэн, биир таксист кэпсээбитэ. Ааһыма диэн нэһилиэк анараа өттүгэр, чугастыы, түүннэри соҕотох айаннаан истэҕинэ, кэнниттэн массыына фарата тыкпыт. Сиппэт да сиппэт үһү. Ситэри ситэн аастын диэн бытаарбыт. Бытаардаҕына бытаарар, түргэтээтэҕинэ түргэтиир үһү. Аны кэннигэр салгын оонньуур курдук үһү. Кутталыттан кэннин да, сиэркилэтин да көрбөккө айаннаабыт, ханна эрэ тиийэн ол уоттара сүтэн хаалбыт. Онтон ыла соҕотоҕун хаһан да айаннаабаппын диэбитэ.
Кыһыл-Сыыр ПТУ-га үөрэнэ сылдьан уопсайга олорбутум. Өрөбүллэрбэр Бүлүү куоракка дьоммор тахсарым, үксүн табаарыспар түһээччибин. Биир күн табаарыстар көрсүһэн, онно-манна сылдьан кэлэн, түүн утуйа сыттыбыт, дьиэлэрэ иһэ киэҥ — биэс хостоох. Бары биэспит, уолаттар саалга муостанан сыппыппыт. Табаарыһым балта саалтан киирэр хоско туспа сыппыта. Ол курдук, мин уум кыайан кэлбэккэ, утуйар-утуйбат икки ардынан сыттым, кыралаан тыас эҥин истэрим. Уолаттарым, сорох мунна тыаһыыр, утуйуу кытаанаҕа. Ол кэмҥэ сааһыары этэ, күн арыый эрдэ сырдыыра. Дьиэ иһэ үөл-дьүөл буолуута, эмискэ, киһи хаамар тыаһыттан уһуктан кэллим. Били балта үөрэҕэр бараары тура сылдьар дуу диэммин, хоһун аанын көрбүтүм уота суох, ол сытан, эмискэ көрдөхпүнэ, киирэр аантан туалеттыыр хос диэки биир киһи күлүгүчүс гынна, түргэнэ бөҕө. Онно син балай да хачыгыраан баран таҕыста, аны биһиги диэки саалга кэллэ, саал боруогар кэлэн турда. Арай, төбөбүн өндөх гынан көрөбүн, кимин таайа сатыыбын, сырдаан эрэр имҥэ көрдөхпүнэ кыыс эбит, уһун суһуохтара ыһылла сылдьар, сирэйэ көстүбэт, чараас ньылыбырас халаат курдуктаах. Бастаан, ыаллыы кыыс телефоннаһа киирдэҕэ дуу дии санаатым. Онтон эмискэ муннубар туох эрэ куһаҕан сытыйбыт сыт саба саайда, ону кытта көхсүм үрдүнэн туох эрэ тыбыс-тымныы сүүрээн “дыр” гынна, умса түһэн көрбөтөҕө буоллум, ол баҕайым, аттыбынан хааман, били, табаарыһым балта сытар хоһун аанын тутан эрдэҕинэ, эмискэ, хос иһигэр будильник тыаһаан лыҥкынаатын кытта сүтэн симилийэн хаалла, мин ол тыастан, били куттаммыт санаабар өссө куттанан, соһуйан, хаһыытаабытынан олоро биэрдим. Хос уота умайда, балты кыыс турда, тыаһыыра иһиллэр. Табаарыстарым уһуктан, туох буоллуҥ дииллэрэ, мин испиттэн саҥам тахсыбат, муҥ-мах буолабын, тугу да эппиэттээбэтим. Ол курдук бары уһуктан хааллыбыт, сарсыарда буола охсубута. Онтон, кэлэр өрөбүллэрбэр киирэ сылдьан көрсөн, кэпсээбитим тугу көрбүппүн, дьонум бастаан утаа итэҕэйбэтэхтэрэ, биһиги тугу да билбэтэхпит дииллэрэ. Онтон ити дьиэ туһунан хасыһан истибиппит, итиннэ биир кыыс ыйанан өлбүт эбит, ол кэннэ дьоно көспүттэр, куортамҥа туруорбуттар, ону табаарыһым ылбыт эбит. Ол кыыс итэҕэс санаалаах баран сырыттаҕа буолуо… Куһаҕана диэн, миигин итэҕэйбэтэхтэрэ, арай кэлин, барыта буолуох буолан бүппүтүн кэннэ, ити дьиэ туһунан билбиппит. Ол саас табаарыһым балта, дойдутугар тахса сылдьан, бэйэтигэр тиийинэн ыйанан кэбиһэр, онтон ол сайын, ыһыах кэмигэр, табаарыһым эмиэ дойдутугар тахсан ыйанар, үс күн көрдөөн булаллар. Ити дьиэни кэлин эмиэ хайа эрэ ыаллар куортамҥа ылан олорбуттар этэ, онтон биир күн хаһаайкалара дьахтар ол дьиэ иһигэр ыйанан кэбиспитин истибитим. Ити түбэлтэ ис иһигэр киирдэххэ ынырык дириҥ ис хоһоонноох, мин “аһаҕас” эттээх буолан эбитэ дуу, миигин кыайан санаабын оннукка тиэрдибэтэҕэ, арай доҕотторум, тугу да кэпсээбэккэ, үөрэ-көтө сылдьан эмискэ барбыт этилэр… Бэйэлэригэр тиийиммиттэр, тыыннаах дьон психикатын биллэрбэккэ алдьатан, оннукка тиэрдэллэр эбит.
Бу түбэлтэ 70-с сылларга Бүлүү бөлөх улуустарыттан биирдэстэригэр буолбута. Оччотооҕу оҕолор билиҥҥи курдук күөх сайынҥа лыах курдук көҥүл көччүйбэт этибит. Өрүстэн чугас балаакканан сытан улахан дьону кытары окко үлэлэһэрбит. Улахан дьон күн тэмтэйэ ойуутуттан, киэһээҥҥи сиик түһүөр диэри үлэлииллэрэ, оҕолор эмиэ тэҥҥэ кэриэтэ сылдьыһарбыт. Сайын үтүөтэ ааһа охсон, барык-сарык түһэр буолбута. Биһиги, 13-14 саастаах уонча бэдик, уубут-хаарбыт ыгыллан, от ыарахан үлэтигэр хатарыллан бастаан утаа сылайарбытын билиммэт буолбуппут. Акыым уонна Баһылай диэн икки оҕонньор (билигин санаатахпына, оччолорго 50-нарын эрэ ааспыт дьон эбит) атынан оҕустарбыт отторун мунньан, бугуллаан иһэрбит, “ырыыска” диэн ааттыыр ат кыайан киирбэт сирдэрин илиинэн эмиэ охсорбут. Аҕа дьоммут күннээҕи олохторугар сахалыы сиэри-туому олуһун тутуһаллар эбит этэ. Ону мин билигин, сааһыран эрэ бараммын өйдөөбүтүм. Биһиги киэһэтин олус айдааран-куйдааран бардахпытына, сир-дойду иччилэрэ сөбүлүөхтэрэ суоҕа — диэн бопсор этилэр. Биир олус нуһараҥ киэһэ, кутаа аттыгар бары түмсэн үгэспитинэн күлсэ-салса олордохпутуна, дьоммут бүгүн “дьааһык киэһэ олус айдаарымаҥ, эрдэ утуйаарыҥ диэн бараннар, тэйиччи сытар элгээҥҥэ илимнэрин көрө, таарыйа кус ыта киирбиттэрэ. Биһиги арааһы бары кэпсэтэ олорон, маннык түгэннэргэ хаһан да буоларыныы абааһылаах кэпсэтиигэ тиийбиппит. Сурах хоту Чурапчыга, Тааттаҕа буолбут абааһылаах ынырык түбэлтэлэр кэпсэммиттэрэ. Бука бары хайдах эрэ ах баран, хас биирдиибит бэйэтэ тугу эрэ саныы олорбута. Мин испэр туох абааһылаах дойдуларай, онно хайдах олороллоро эбитэ буолла диэн саллыбытым. Иһийбит чуумпуга кырдьаҕастарбыт ити “дьааһык киэһэ” диэн тугу эппиттэрин таайа сатаабыппыт. Киэһэбит нуһарана бэрдиттэн сиэттэрэн, маннык чуумпуну эппиттэрэ буолуо диэн биир санааҕа кэлбиппит. Ити курдук ботур-итир кэпсэтэ олордохпутуна, куул түгэҕэр ордон хаалбыт, сытыйа быһыытыйбыт соҕотох хортуоппуйу итии күлгэ үтэн баран, сиикэйдии аҥардаах “охсон” кэбиспит биир уолбут бэрт улаханнык утуруктаан “парк” гыннарбыта. Бука бары күлэн саһыгыраһа түспүппүт, салгыы мэниктээн, айдааран барбыппыт. Балаакка таһынааҕы талахтар быыстарынан барыгылдьыһан сасыһа оонньообуппут, бэйэ- бэйэбитин куттаһан бооҕүнэспиппит. Айдааны саҕалаабыт уолбут суордуу хоохтообута, бөрөлүү улуйбута, умайа сылдьар маһынан далбаатаммыта, айаҕар чохтоох мутугу уктан баран үрэн күоттээн “кытарааһай” сирэйдэммитэ. Сотору киэһээнни боруор хойдон балааккаларбытынан хайдыспыппыт. Утуйардыы оностон ботур-итир кэпсэтэ сыттахпытына, эрчимнээх кынат тыаһа салгыны быһа охсуолаан кууһурҕатан балааккаларбыт үрдүлэринэн эргийбитэ. Кус кынатын тыаһа куһугурас буолар, оттон түүннү тынырахтаах котор хаһан баҕарар тыаһа суох көтөөччү. Бары суорҕаммыт иһигэр умсан им- ньим барбыппыт, сүрэхпит толугуруу мөхсүбүтэ. Эмискэ оройбут үрдүгэр суор кыламмыта! Түүн үөһэ! Ити кэннэ суор түүннэри көтөрүн, кыланарын туһунан көрө да, истэ да иликпин. Көтөрбүт эргийбэхтээн баран, чугастааҕы маска олордо быһыылааҕа, дөрүн-дөрүн хооҕургуур курдук саҥа таһаарара. Эмискэ тыал сирилэччи үрбүтэ, от-мас тыаһа суугунуу, таһыргыы түспүтэ, балааккабыт соҕотохто үрдүбүтүгэр сууллан “ньим” гыммыта. Бары ыһыытаһа түспүппүт, булумахтаһыы буолбута, онтон-мантан тардыалаһан таһырдьаны булаат, кырдьаҕастарбыт барбыт элгээннэрин диэки ыстаммыппыт. Кэннибититтэн атын балааккаҕа сыппыт уолаттарбыт эккирэппиттэрэ. Балачча сүүрбэхтээн баран, дьоммут банаардарын уота сандаарыннаан иһэрин көрөн үөһэ тыыммыппыт. Оҕонньотторбут биһиги тыын быһаҕаһа кэпсээммититтэн улаханнык тугу даҕаны өйдөөбөтөхтөрө, ол да буоллар олус айдаараҥҥыт дойду иччитин уйгууртаххыт диэн мөхпүттэрэ. Бары суулаһан баран иһэн, били саамай айдаарбыт уолбут суоҕун билэн аймалаһа түспүппүт… Дьоммутун уку-сакы батыһан балааккаларбытыгар тиийбиппит. Уолбут ханна да суоҕа. Акыым умулла быһыытыйбыт уоту сөргүппүтэ, Баһылайыныын сирэйдэрэ- харахтара турбута сүрдээх этэ. Биһигини бэрт кытаанахтык дьаҕырыйангата суох олордубуттара. Дьоммут ботур-итир кэпсэтэн бараннар, уот таһыгар кэлбиттэрэ, биһиги ыраахтан көрөн турбуппут. Акыым кутаа иннигэр сөһүргэстээн туран, көрдөһөр сиэринэн тугу эрэ эппитэ, ботугуруу-ботугуруу арыылаах килиэбинэн айах туппута, кураанах чэйи (заварка) таммалаппыта. Онтон икки аҥы хайдыһан уолбутун көрдүү барбыппыт. Биһиги Баһылай салайааччылаах бөлөхпүт оттуур сирбит диэки хаампыта, Акыымнаах бөһүөлэккэ барар суол аартыгын диэки барбыттара. Балайда буолан баран, дьоммут биһигини ыҥырар саналарын истэн төттөрү кэлбиппит. Уолбутун суол аартыгар турар чаллах тиит төрдүгэр, умса туттан аттаан турарын булбуттар этэ. Улахан дьоммут кутталыттан тугу да санарбат буолбут уолу икки оттүттэн сиэтэн дэллэритэн иһэллэрэ. Кэлин, уоскуйа түспүтүн кэннэ ыйыталаспыппытыгар, биһиги тахсан бууппут быстарынан ыстанарбытыгар сырсан иһэн туохтан эрэ иннэн умса хоруйа түспүт. Өндөс гынан иһэн хараҕын кырыытынан көрбүтэ, биир аарыма кырдьаҕас оҕонньор тайаҕынан охсон эрэргэ дылы үһү. Сарылыы түһэн баран туора ыстаммыт. Маҕыйа-маҕыйа сүүрэн иһэн көрбүтэ, оҕонньоро аны иннигэр бу барыс гына түспүт. Эмиэ туора ыстанан биһиги барбыт сирбититтэн адьас да атын хайысханан сүүрбүт. Оҕонньорун омооно эмиэ да ойоҕоһугар, эмиэ да иннигэр баар буолан испит. Кэлин ыксаан, төбөтүн хам кууһан баран умса түһэн сытынан кэбиспит, түлэй- балай барбыт. Оннук төһө ор сыппытын билбэтэх. Арай, Акыымнаах кэлэн туруору тарпыттарыгар биирдэ өйдөммүт. Ол кэпсиир оҕонньоро сэҥийэтигэр убаҕас маҥан бытыктааҕа үһү. Ону истэн баран, оҕонньотторбут сирэй- сирэйдэрин көрсөн саҥата суох иҥиэттэн эрэ кэбиспиттэрэ. Кэлин истибиппит, тоҕус уонуттан лаппа тахсан баран, ол быһылаан буолуон эрэ иннинээҕи күн өлбүт Күлүк Сэмэн диэн оҕонньор үүт-үкчү оннук бытыктааҕа, мас тайахтааҕа эбитэ үһү. Оҕолор кинини дэҥ эрэ кэриэтэ көрөрбүт. Ити биһиги оттуу сылдьар сирбит, кини төрөөбүт-үөскээбит түөлбэтэ эбит. Кырдьаҕастарбыт төһө эмэ “дьааһык киэһэ” диэн сэрэппиттэрин үрдүнэн олус айдааран, суордуу хоохтоон, бөрөлүү улуйан ытык кырдьаҕас дууһатын аймаатахпыт буолуо. Дьон-сэргэ ити оҕонньору ичээн анаардаах диир буолаллара. Дьааһык киэһэ диэн киһи өлбүт киһини атаарар үһүс күннэрин ааттыылларын онно сана өйдөөбүппүт. Кэлин биллэххэ, ити түбэлтэ атырдьах ыйын 13 күнүгэр, бээтинсэҕэ буолбут этэ. Дьиктитэ баар, ол уолбут 13 сылынан лоп курдук 13 чыыһылаҕа, бээтинсэ күн матасыыкылтан бырахтаран эмискэ суорума суолламмыта. Үгүс эдэр дьон былыргы өбүгэлэрбит үгэстэрин, сиэрдэрин туомнарын аахайбат буолан иһэллэр. Бу дойдуга сиэрэ суох быһыыланыы барыта сэттээх сэмэлээх. Ону бу мин кэпсээбит түбэлтэм даҕаны кэрэһэлиир.
Атын улуустар кутталлаах кэпсээннэрин
Төрүт матырыйаал:
Борук-сорук : түбэлтэтэ кэпсэтиэх : «Куо» сурунаалтан хомуурунньук / бэлэмнээтэ Елена Кузнецова. — Дьокуускай : Удьуор, 2013. — 160 с.
Борук-сорук : Түбэлтэтэ кэпсэтиэх-2 : абааһы кинигэтэ : «КУО» сурунаалтан хомуурунньук / бэлэмнээтэ Елена Иванова. — Дьокуускай : Удьуор, 2016. — 274 с.
Кыым №24/2024 с. 34
- Выставку подготовила:
- Жиркова Н.И.,
- главный библиотекарь